گزارش برنامه

تاریخ اجرا: 1 تا 3 شهریور 1396

مختصات: ۳۶°۲۲′۳۹″ شمالی ۵۰°۵۷′۵۷″ شرقی

ارتفاع قله: 4850 متر

مسیر صعود: مجتمع ونداربن - پناهگاه کوهنوردی سرچال - قله سیاه‎سنگ‎ها - قله علم کوه

مسیر فرود: قله علم کوه - دشت حصار چال - تنگ گلو - مجتمع کوهنوردی ونداربن

بهترین فصل صعود: بهترین فصل صعود به قله علم‌کوه از تمام جبهه‌ها فصل تابستان، خصوصاً مردادماه است.

منابع آب در مسیر: 1- قرارگاه ونداربن 2- سنگ کشتی (2 ساعت از قرارگاه) 3- چشمه جلوی سیاه کمان (4.5 ساعت از قرارگاه) 4- چشمه پناهگاه سرچال 5- دشت حصارچال

آنتن دهی مسیر: همراه اول در قرارگاه ونداربن، بخش‌هایی از مسیر تا سرچال، پناهگاه سرچال و در نزدیکی قله آنتن دارد.

مکان‌های مناسب کمپینگ و شبمانی: 1- قرارگاه رودبارک، در ارتفاع 1550 متر  2- قرارگاه ونداربن، ارتفاع 2200 متر  3- پناهگاه سرچال، 3700 متر 4- علم چال، 4150 متر 5- دشت حصارچال

ارتفاع سنجی مسیر: شهر کلاردشت: 1200 متر متوسط، قرارگاه رودبارک: 1550 متر، قرارگاه ونداربن: 2200 متر، پناهگاه سرچال: 3700 متر، گردنه سیاه سنگ: 4430 متر، قله سیاه سنگ: 4620 متر، جانپناه سیاه سنگ: 4560 متر، قله علم کوه: 4850 متر

معرفی قله:

علم‌کوه درمنطقه‌ای زیبا در شمال ایران قرار دارد که به لحاظ موقعیت جغرافیایی از آب‌و‌هوای مطلوب بهاری برخوردار است و حتی بسیاری از کوهنوردان آن را با رشته کوه‌های آلپ در اروپا مقایسه می‌کنند. قله علم‌کوه با ارتفاع 4850 متر پس از دماوند، دومین قله مرتفع البرز مرکزی و ایران به شمار می‌رود. این قله در منطقه‌ای از البرز به نام رشته‌کوه تخت سلیمان قرار دارد و تنها نقطه‌ای از ایران است که از لحاظ زمین‌شناسی می‌توان یخچال‌های قدیمی را در آن مشاهده کرد. بیشتر شهرت این قله به خاطر دیواره‌ای است که در دامنه شمالی آن واقع است و دارای یکی از فنی‌ترین و سخت‌ترین مسیرهای سنگ‌نوردی و دیواره نوردی در ایران است.

موقعیت جغرافیایی:

علم‌کوه در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر کلاردشت و در استان مازندران قرار گرفته‌است.کلاردشت نزدیک‌ترین شهر استان مازندران به این منطقه و پراچان و طالقان نزدیکترین شهرها در استان البرز به علم‌کوه هستند. از جبهه شمالی این کوه مشرف به کلاردشت و در جبهه جنوبی نیز این کوه مشرف به طالقان است.

مسیرهای صعود:

با توجه به ارتباط علم کوه با کوه‌های اطراف و وجود دیواره و گرده، برای رسیدن به آن راه‌های بسیاری وجود دارد. مسیرهای رایج صعود به علم کوه را می‌توان به دو مسیر کوهپیمایی جنوبی، یک مسیر کوهنوردی شمالی و یک مسیر دیواره‌نوردی تقسیم‌بندی کرد.

1- مسیر جبهه جنوبی: مسیر کوهپیمایی که از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، تنگ گلو و حصارچال از سمت جنوبی به قله علم‌کوه می‌رسد، ساده‌ترین مسیر صعود به قله است؛ که معمولاً با شب مانی در دشت حصارچال همراه است.

2- مسیر جبهه شمالی: مسیر کوهپیمایی شمالی هم از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، جانپناه سرچال، علمچال و گردنه سیاسنگ از سمت شرق به قله علم‌کوه می‌رسد. این مسیر به عنوان یکی از سخت‌ترین مسیرهای کوهپیمایی در ایران محسوب می‌شود و غالباً با یک شبمانی در جانپناه سرچال همراه است.

3- مسیر گرده آلمان‌ها: مسیر کوهنوردی که از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، جانپناه سرچال، علمچال و گرده آلمان‌ها دقیقاً از سمت شمال به قله علم‌کوه می‌رسد. این مسیر از لحاظ زمانی کوتاه‌تر از مسیر سیاسنگ است ولی نیازمند ابزار فنی می‌باشد و مانند آن، غالباً با یک شبمانی در جانپناه سرچال همراه است.

4- مسیر دیواره شمالی: مسیر دیواره‌نوردی هم از رودبارک آغاز می‌شود و با گذر از ونداربن، جانپناه سرچال، علم‌چال و دیواره شمالی به قله می‌رسد که با توجه به تعدد مسیرهای دیواره علم صعود متفاوتی خواهد بود.

شرح برنامه:

روز اول: حرکت از تهران

برنامه صعود به قله علم کوه از مسیر سیاه‎سنگ‎ها بخشی از برنامه شاخص نیم سال اول سال 1396 باشگاه تهران بود. در قالب این برنامه شاخص 35 نفر از اعضای باشگاه به طور همزمان قله های تخت سلیمان، دندان اژدها، علم کوه از مسیر گرده آلمانها و علم کوه از مسیر سیاه‎سنگ‎ها صعود را صعود کردند. برنامه در روز سه شنبه مورخ 31 مرداد 1396ساعت 13:30 از میدان آرژانتین تهران آغاز شد که گروه اعضای باشگاه شامل 35 نفر  با یک دستگاه اتوبوس ولوو از مسیر تهران – کرج – جاده چالوس – مرزن آباد – کلاردشت – رودبارک عازم مقصد شدیم. این اتوبوس قبلا برای برنامه توسط مدیریت محترم باشگاه با عقد قراردادی اجاره شده بود و شرکت اتوبوسرانی موظف بود در زمان برگشت نیز در ساعت مقرر اتوبوسی را جهت بازگشت در کلاردشت آماده نماید. زمان رسیدن به رودبارک با احتساب 20 دقیقه توقف در پل زنگوله ساعت 18:30 و مسافت طی شده با اتوبوس 170 Km بود. ادامه حرکت در ساعت 19 از مقابل مسجد رودبارک تا مجتمع کوهستانی ونداربن به مسافت 12.8 Km بوسیله 3 دستگاه نیسان وانت که از قبل هماهنگ شده بود  صورت گرفت و زمان رسیدن به مجتمع کوهستانی ونداربن ساعت 19:45بود. پس از رسیدن به مجتمع اقدامات لازم توسط سرپرستان گروه جهت اقامت کوهنوردان انجام شد و پس از تحویل اتاقها اعضای تیم ها جهت تغذیه و استراحت در اختیار خود قرار گرفتند.

روز دوم: حرکت از مجتمع کوهستانی ونداربن به پناهگاه کوهنوردی سرچال

در روز دوم(چهارشنبه یکم شهریور)  به همراه تمامی اعضای گروه 35 نفره باشگاه در ساعت 6 صبح بیدار شدیم و پس از صرف صبحانه و جمع آوری وسایل و تجهیزات به سمت قله حرکت کردیم. لازم به ذکر است جهت حمل وسایل و تجهیزات اعضای گروه پیش بینی اجاره قاطر شده بودکه علیرغم هماهنگی های صورت گرفته توسط باشگاه با بدقولی مالک قاطر تمامی اعضا مجبور به حمل بار خود شدند. ساعت حرکت از مبدا (مجتمع ونداربن) 7:15 صبح بود و پس از طی مسافت ونداربن تا سرچال در مدت 5 ساعت و50 دقیقه در ساعت 13:05 به پناهگاه سرچال رسیدیم. حرکت با سرقدمی جناب آقای هاشمی و با گام کند صورت میگرفت تا ضمن هم هوایی بیشتر فشار کمتری به واسطه حمل کوله های سنگین به اعضای گروه وارد شود. مدت توقف در این مسیر 1 ساعت و 10 دقیقه و زمان خالص حرکت 4 ساعت و 40 دقیقه بود که در بین راه در چشمه سنگ کشتی گروه آب برداشتند. اختلاف ارتفاع پیموده شده برابر 1500 متر محاسبه شد.(ارتفاع پناهگاه ونداربن 2200 متر). گروه پس از رسیدن به پناهگاه سرچال در اتاقهای خود مستقر شدند تا برای صعود فردا آمادگی لازم را داشته باشند. البته اعضای تیم گرده آلمانها پس از صرف نهار به سوی علم چال حرکت نمودند که با توجه به سنگینی بارهای ایشان، تعدادی از همنوردان سایر تیم ها داوطلب شدند تا برای کمک به آنها بخشی از بارهایشان را تا علم چال ببرند و خود بازگردند که این رفت و برگشت تا نزدیکی شب به طول انجامید.

روز سوم: صعود به قله از مسیر سیاه‎سنگ‎ها

در روز سوم (پنجشنبه دوم شهریور) برنامه اعضای تمامی تیمها شامل تیم تخت سلیمان و تیم دندان اژدها و تیم سیاه سنگها پس از بیدار شدن در ساعت 4 صبح و صرف صبحانه و جمع آوری وسایل و تجهیزات ضروری در یک کوله حمله، حرکت خود را در ساعت 5:15 صبح آغاز نمودند. هوا آفتابی با دمای حدود صفر درجه و بدون وزش باد شدید بود. اعضای تیم دندان اژدها از همان ابتدا مسیر خود را از پناهگاه به سوی قله دندان اژدها ادامه دادند و از گروه جدا شدند. اعضای تیم گرده آلمانها نیز روز قبل حرکت کرده بودند. پس از طی مسافتی در مدت حدود 1 ساعت اعضای تیم تخت سلیمان نیز مسیر خود را به سوی قله تخت سلیمان منحرف نمودند و تیم سیاه‎سنگ ها برای صعود به قله به تعداد 8 نفر با سرپرستی آقای علی نصیری از اعضای باتجربه باشگاه که تجربه صعود به قلل هیمالیا را نیز داشته اند حرکت خود را بر روی یخچال زیبا و شگفت انگیز علم چال در پیش گرفت و در ساعت 7:30 پس از 2 ساعت و 15 دقیقه از آغاز حرکت از پناهگاه (با توقفی در حدود 15 دقیقه در طول مسیر) و افزایش ارتفاعی در حدود 454 متر به ابتدای مسیر صعود به گردنه سیاه سنگ ها در ارتفاع 4154 متری رسیدیم. آفتاب طلوع کرده بود و قله علم کوه با همه وجناتش زیر باران نور همانند نگینی میدرخشید و عظمتش را به رخ می‎کشید. جهت حرکت از پناهگاه تا این نقطه شمال غربی به جنوب غربی می‎باشد. پس از توقفی کوتاه حرکت تیم مجددا آغاز شد. این قسمت از مسیر عبارت بود از حرکت روی شن اسکی در جهت غرب به شرق برای رسیدن به گردنه سیاه سنگ که میبایست بسیار با احتیاط صورت پذیرد. کف مسیر کاملا ناپایدار بود و و سنگ های موجود در مسیر هیچ ریشه ای نداشت و با کوچکترین فشاری حرکت و سقوط میکردند. تیم پس از مقداری صعود با یک تراورس به سمت راست منحرف شد تا با استفاده از دست به سنگ شدن بوسیله سنگ های سمت راست مسیر بتواند صعود نماید. البته سنگها اغلب شکننده و غیر قابل اعتماد بودند و کمک گرفتن از آنها میبایست با احتیاط صورت پذیرد. تیم پس از یک ساعت در ساعت 8:30 به بالای گردنه در ارتفاع 4437 متری رسید و به مدت نیم ساعت توقف و استراحت حرکت به سوی مقصد بعدی که جانپناه سیاه‎ستگها بود از ساعت 9 صبح آغاز شد. چالشی ترین قسمت این مسیر همین قسمت می‎باشد. مسیر عبارت است از حرکت با استفاده از تکنیک های دست به سنگ در سراسر مسیر که به نهایت دقت و تمرکز نیاز داشت. سنگهای مسیر بسیار نا ایمن بوده و میبایست حتما قبل از وارد کردن فشار بر آنها مورد بازبینی و امتحان قرار گیرد. در طول مسیر سیم بکسل مناسبی نصب شده است که میتواند به عنوان گیره در برخی قسمتها مورد استفاده قرارگیرد یا با بستن هارنس و اتصال توسط تسمه و کارابین موجب امنیت کامل صعود و فرود گردد. مسیر دارای دهلیزها و گذرگاه های متعددی است که اشتباه در عبور از آنها میتواند موجب سقوط اعضای تیم گردد. در تمام مسیر ابتدا سرپرست برنامه مسیر را مورد بررسی قرار میداد و پس از اطمینان از امنیت آن دستور عبور تیم را صادر مینمود. ضمنا آقای حسین باقری از اعضای با تجربه باشگاه نیز بعنوان کمک سرپرست و عقبدار کمک های شایانی جهت موفقیت برنامه به عمل آوردند. حرکت تیم بدین گونه با صعود  و عبور از کنار قله سیاه‎سنگها و سپس فرود ادامه یافت و در ساعت 10:45 با صرف مدت زمان 1 ساعت و 45 دقیقه بدون توقف و در جهت شمال غربی به جنوب شرقی  به جانپناه سیاه‎سنگ ها رسیدیم. اختلاف ارتفاع ایجاد شده نسبت به گردنه سیاه سنگ ها با توجه به صعود و فرود مجدد 124 متر و ارتفاع جانپناه 4562 متر محاسبه شد. حرکت مجدد از پناهگاه سیاه سنگها پس از نیم ساعت استراحت از ساعت 11:15 آغاز شد و با تراورس مسیر حرکت به سمت غرب ادامه یافت و مسیر پاکوبی که گاها نیز گم میشد جانپناه را به مسیر عمومی صعود به قله از طریق دشت حصار چال متصل میکرد. در این مسیر نیز گاها نیاز به دست به سنگ میشد و بعضی از قسمتهای مسیر نیز باریک و سست بود. بدین ترتیب تیم در هوایی عالی و با شوق فراوان عازم شیب انتهایی قله شدند. بیشتر اعضای گروه برای بار اول بود که این قله اسطوره ای را صعود میکردند و با  دلهایی پر از شوق و لبهایی پر از خنده منتظر رخ دادن لحظه ای خاص در زندگی خود بودند. این لحظه در ساعت 12:45 پس از 1 و نیم ساعت تلاش و صعود ارتفاعی معادل 280 متر از جانپناه به وقوع پیوست و تیم با سلامتی کامل در این ساعت برفراز قله 4842 متری علم کوه ایستاد. کل زمان صعود از پناهگاه سرچال تا قله 7 ساعت و نیم برآورد شد که 6 ساعت و 15 دقیقه در حرکت و 1 ساعت و 15 دقیقه در توقف سپری شد و ارتفاع صعود معادل 1150 متر و مسافت طی شده معادل 6.25 کیلومتر ارزیابی گشت. پس از یک ساعت توقف در قله و صرف نهار و برداشتن و ثبت تصاویر تیم به دو گروه تقسیم شد که گروه اول به سرپرستی آقای نصیری و همراهی آقایان نوربخش و باقری مسیر سیاه سنگها را برای بازگشت در پیش گرفتند تا شب را در پناهگاه سرچال سپری کنند و صبح فردا با حمل وسایل خود و بقیه تیم به کمک سایر تیمها عازم ونداربن گردند. گروه دوم نیز به سرپرستی آقای هاشمی از مسیر پاکوب حصار چال مستقیما عازم قرارگاه ونداربن شدیم تا شبی دلپذیر را در این مجتمع مجهز سپری کنیم.

روز سوم: فرود از حصارچال      

حرکت از قله به سوی ونداربن در ساعت  13:45 آغاز شد و پس از 2 ساعت و 15 دقیقه حرکت در ساعت 16 به دشت حصارچال رسیده و نیم ساعتی را در کنار چشمه زیبایی برای تجدید قوا و برداشتن آب صرف کردیم و از زیبایی های اعجاب انگیز این دشت زیبا بهره بردیم. زمان توقف در دشت حصار چال نیم ساعت بود و ساعت 16:30 حرکت مجددا به سوی ونداربن آغاز شد و پس از دو ساعت حرکت از حاشیه رودخانه در ساعت 18:30 به ابتدای مسیر ماشین رو واقع در تنگ گلو رسیدیم و با اجاره یک پاترول به مبلغ 150 هزار تومان در مدت یکساعت به ونداربن رسیدیم. این قسمت از مسیر از قله تا تنگ گلو کوهپیمایی معمولی بود و در این فصل از سال مورد خاصی را شامل نمی‎گشت. لازم به ذکر است اجاره ماشین در این مکان میبایست از قبل هماهنگ شود چرا که ممکن است تیم نتواند وسیله مناسب در اختیار بگیرد. کل زمان فرود 4 ساعت و 45 دقیقه بود که نیم ساعت توقف و 4 ساعت و 15 دقیقه حرکت داشت. مدت زمان کل برنامه در روز سوم 10 ساعت و 30 دقیقه حرکت و 2 ساعت و 45 دقیقه توقف بود و در مجموع 13 ساعت و 15 دقیقه بطول انجامید. کل ارتفاع صعود در روز سوم معادل 1142 و کل ارتفاع فرود معادل 2642 متر محاسبه شد. تیم پس از استراحت و استحمام و تغذیه به استراحت پرداخت و تیم گرده آلمانها نیز حدود نیمه شب به ونداربن رسید. اعضای سایر تیمها هم پس از استراحت در پناهگاه سرچال روز بعد سرچال را به مقصد ونداربن ترک نمودند و حوالی ظهر به وندار بن رسیدند و پس از جمع کردن وسایل توسط سه دستگاه وانت نیسان که از قبل پیش بینی شده بود به کلاردشت عزیمت نمودند و پس از صرف نهار در ساعت 3 بعدازظهر عازم تهران شدیم و علیرغم ترافیک جاده چالوس در ساعت 22:30 این برنامه خاطره انگیز در همان مکانی که آغاز شده بود پایان یافت.