ستاد اطلاع رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان / مطالبی که هر اطلاع رسان باید بداند

با عنایت به شروع طرح ستاد اطلاع رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان ، باشگاه کوهنوردی تهران با مشارکت حداکثری اعضای خود همچون 8 سال گذشته بر روی گردنه کلکچال مستقر خواهد بود. 

در راستای کمک به همنوردان عزیز برای یادآوری وظایفشان و انجام بهتر آن ، مجموعه مطالب آموزشی در این خصوص تهیه شده که در ادامه ارائه میگردد.

همنوردان عزیز جهت آگاهی از نوبت استقرار خود در ایستگاه گردنه کلکچال می توانید به اینجا مراجعه فرمایند.

1-                 تاریخچه ستاد اطلاع رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان :

1-1-          پس از آنکه در زمستان 85 ، در کوههای تهران بالغ بر 12-13 نفر جان خود را از دست دادند (در منطقه توچال و کلکچال) ، هیئت کوه نوردی و صعودهای ورزشی استان تهران تصمیم گرفت تا تشکیلاتی را جهت به حداقل رساندن کشته های کوههای شمال تهران راه اندازی کند .

1-2-          در زمستان 86 اولین دوره ستاد به همت هیئت کوه نوردی آغاز به کار کرد که گروه کوه نوردی تهران در این طرح ، در پناهگاه پلنگ چال و به صورت یک هفته در میان حضور داشت .

1-3-          در زمستان 87 ستاد در غالب طرحی بسیار کامل تر از سال قبل ، و به همت هیئت کوه نوردی و با کمک ستاد مدیریت و پیشگیری بحران شهر تهران و با برگزاری کلاسهای آموزشی تئوری و عملی ، استفاده از لباسهای متحدالشکل ، بنر و ... با شکل و شمایلی حرفه ای تر به کار خود ادامه داد . در این سال نیز گروه کوه نوردی تهران در ایستگاه گردنه کلکچال حضور داشت و به نوعی گروه نمونه این سال لقب گرفت .

1-4-          در سال 88 برای اولین بار ، طرح تابستان و پائیز ستاد اطلاع رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان اجرا شد . که البته به چند ایستگاه مانند سیاه سنگ ، کلکچال ، پایگاه داوودی و شیرپلا محدود می شد . در این طرح گروه کوه نوردی تهران ، در جانپناه سنگ سیاه و به صورت یک بار در ماه حضور داشت .

1-5-          در زمستانهای 88 الی 95  نیز باشگاه کوه نوردی تهران همانند حضور مثبت و تاثیر گذار خود در سالهای گذشته ، در ایستگاه گردنه کلکچال حضور داشت .

1-6-           خوشبختانه به علت حضور خوب در سال های گذشته و رضایت مسئولان از عملکرد گروه ، و بالا رفتن سطح توقعات ، وظیفه ای بسیار سنگین تر بر دوش ما قرار دارد که شایسته است وظایف محوله به نحو احسن انجام شود . شایان ذکر در طول این سالها تنها یک نفر آن هم قبل از گردنه بر اثر سر خوردن و اصابت سر با سنگ و ضربه مغزی فوت کرد.

از عواملی که ما را در این امر یاری می کند : ارائه گزارشهای خوب ، کامل و پرمحتوا – انجام شب مانی – استفاده درست از بی سیم – پخش بروشور – جلب رضایت مردم – برپا کردن چادر و نصب بنر در کنار آن و ....  

2-                ویژگیهای یک اطلاع رسان :

2-1-          وضعیت ظاهری : یک اطلاع رسان بهتر است از تمامی پوشاک مناسب بهره ببرد . مانند کلاه-دستکش-عینک-کاپشن و شلوار گورتکس-پلار و ...  . در حقیقت یک اطلاع رسان با بهره گیری از پوشاک مناسب ، یک الگو برای سایر کوه نوردانی است که به منطقه می آیند . ما باید از خود مطمئن باشیم تا بتوانیم به دیگران تذکر دهیم .

2-2-          تجهیزات : یک اطلاع رسان بهتر است از تمامی تجهیزات مرسوم فصل استفاده کند و آنرا به همراه داشته باشد ولو اینکه از آن استفاده نکند چراکه می بایستی دیگران ببینند که ما مجهز به این تجهیزات هستیم . مانند باتون-کلنگ-طناب انفرادی-یخ شکن-کیت کمکهای اولیه-چادر و ...  . در حقیقت بهره گیری از این وسایل تاثیر مثبتی در ذهن مخاطبان دارد و باعث جلب اعتماد آنها می شود . برپا کردن چادر با استفاده از تمام اصول و قواعد و نصب بنر در کنار آن تاکید می شود .

2-3-          یک اطلاع رسان باید به موقع در ایستگاه خود حاضر و به موقع آنجا را ترک نماید .

2-4-          نحوه صحبت کردن : یک اطلاع رسان بهتر است از فن بیان خوبی بهره گیرد . در حقیقت باید بداند که با هرکس چگونه صحبت کند . صحبت کردن با یک فرد مسن یا جوان ، مرد یا زن ، حرفه ای یا آماتور ، هرکدام قواعد خاص خود را دارد که می بایستی به آن توجه داشت . از مشکلات این منطقه این است که افراد مختلفی به آنجا می آیند . از کوه نورد حرفه ای گرفته تا آماتورهایی که به علت نزدیکی به اردوگاه کلکچال به گردنه می آیند . از پیر و جوان تا زن و مرد . علاوه بر این نکات ، نباید فراموش کنیم که باید با همگی با احترام صحبت کرد . به گونه ای صحبت نمود که اعتماد مخاطب نسبت به ما جلب شود و در واقع باید به ما اطمینان کنند تا از ما حرف شنوی داشته باشند . حواسمان باشد به کسی خواسته یا ناخواسته توهین نکنیم و آمادگی شنیدن پاسخهای تند و بی ادبانه را داشته باشیم . در این لحظات باید خویشتن دار بود و کنترل خود را از دست نداد . نحوه صحبت کردن علاوه بر مخاطب ، در بین خود اطلاع رسانان نیز باید رعایت شود ، بخصوص در حضور کوه نوردان دیگر . احترام به یکدیگر و به عبارت ساده تر ، ضایع نکردن همدیگر در مقابل مخاطب از این دست موارد است .

2-5-          آشنایی با منطقه و قله های اطراف : اطلاع رسانان بهتر است بر منطقه اشراف داشته و نیز کوههای تهران را بشناسند . پیش می آید که مخاطبان از ما نام و موقعیت جغرافیایی قله ها ، پناهگاهها و جانپناهها ، چشمه ها ، دره ها و راههای دسترسی به آنها را می پرسند . باید توجه داشت اگر قادر به پاسخگویی درست نیستیم ، حداقل جواب اشتباه نیز ندهیم.

2-6-           آمادگی برای هر اتفاقی : یک اطلاع رسان باید در تمامی ساعات حضور در ایستگاه ، آمادگی هر اتفاقی را داشته و در واقع به حالت آماده باش باشد . نباید فکر کرد که صرف حضور فیزیکی در منطقه کافیست . پیش می آید که فردی سر می خورد ، یا سرما زده می شود ، یا لرز می کند ، یا تشنج می کند ، یا مصدوم و مجروح می شود ، یا اینکه در بی سیم به ما اعلام می شود برای عملیات جستجو به منطقه ای دیگر اعزام شوید و یا دوستان در ایستگاههای دیگر از ما درخواست کمک می کنند . در تمامی این موارد باید آمادگی کمک رساندن را داشت .

2-7-          باید توجه داشت که در تمامی موارد بند فوق و کلاً در شرایط جستجو و یا امداد ، اول و اول و اول ، حفظ امنیت و سلامت اطلاع رسان یا جستجو گر یا امدادرسان ، اهمیت دارد .

2-8-          با مطالعه این موارد این نکته نیز اضافه می گردد که اگر یک اطلاع رسان احساس مسئولیت داشته باشد ، تمامی این موارد را به نحو احسن می تواند انجام دهد .

3-                وظایف اطلاع رسان :

3-1-          همراه داشتن پوشاک مناسب و تجهیزات کامل : از جمله کلنگ-باتون-طناب انفرادی-یخ شکن-کیت کمکهای اولیه و ...  . این تجهیزات را می توان در کنار چادر قرار داده تا در معرض دید همگان قرار گیرد ولو اینکه از آن استفاده نکرد . این کار کمک می کند تا کوه نوردان با آرامش بیشتری به برنامه خود ادامه دهند و اطمینان حاصل کنند که در صورت بروز حادثه ، تیمی قوی و مجهز جهت کمک ، در منطقه حضور دارد.

3-2-          برپا کردن چادر : ایستگاه گردنه کلکچال از معدود ایستگاههایی است که فاقد پناهگاه یا جانپناه می باشد . برپا کردن چادر هم به ما کمک می کند هم به کوه نوردانی که به آنجا می آیند . این چادر بر روی گردنه خود به محلی برای گردهمایی کوه نوردان تبدیل می شود . می توان از آن برای کمک به کسانی که نیاز به استراحت دارند استفاده کرد . برپا کردن صحیح چادر الزامی است . باید دقت داشت تیرک های آن کشیده باشد ، مهارهای چادر به درستی نصب شوند ، پوش چادر مستحکم باشد و درب آن رو به باد نباشد . مبادا برای اجتناب از سنگین شدن کوله از چادر صرف نظر کنید!

3-3-          نصب بنر : بنر می بایستی حتماً در کنار چادر نصب شود تا مخاطبان ما در نگاه اول متوجه شوند که با چه تشکیلاتی روبرو هستند و به نوعی دلگرمی برای آنها به ارمغان آید . برای مهار بنر می توان از ابزاری مانند باتون-طنابچه-طناب انفرادی-میخ چادر و .... استفاده کرد . نحوه نصب بنر به خلاقیت اطلاع رسان بستگی دارد . از یاد نبرید که نصب بنر الزامی است .

3-4-          پخش بروشور : اطلاع رسانان موظف به پخش بروشورهایی هستند که توسط هیئت کوه نوردی تهیه و از طریق گروه در اختیار آنان قرار می گیرد . این بروشورها به بالا رفتن آگاهی عمومی کوه نوردان کمک می کند . لازم به تذکر است که اطلاع رسانان می بایستی قبلاً این بروشورها را مطالعه کرده و به مطالب داخل آن اشراف کامل داشته باشند تا در صورت مواجهه با سوالات احتمالی مخاطبان ، بتوانند پاسخگو باشند .

3-5-          ارزیابی کمی و کیفی کوه نوردان : اطلاع رسان موظف است ، افرادی را که به ایستگاه وارد می شوند ، مورد ارزیابی کمی و کیفی قرار دهند . بدین معنی که از لحاظ مناسب بودن پوشاک ، تجهیزات و اصول اولیه کوه نوردی ، مخاطب را سنجیده و بنا به مورد تذکر دهند و آنها را راهنمایی کنند .

3-6-           پرسش برنامه کوه نوردان : اطلاع رسان می بایستی برنامه آن روز افراد را پرسیده و اطلاع حاصل کند . چنانچه آن برنامه با آمادگی جسمانی و پوشاک و تجهیزات نفر تناسبی نداشته باشد ، یا منطقه ای که نفر می خواهد برود خطرناک باشد ، می بایستی با دلایل قانع کننده آنها را از ادامه برنامه منصرف کرد ولی چنانچه مخاطب بر اجرای این برنامه اصرار داشته باشد ، نمی توان مانع او شد ولی می توان شماره تماسی از او گرفت تا در اولین فرصت ممکن از سلامتی وی اطمینان حاصل کرد .

3-7-          نحوه صحبت کردن : باید توجه داشت ما نه پلیس هستیم نه مالک آن منطقه . تنها یک اطلاع رسان هستیم که می بایستی در زمینه آب و هوا ، پوشاک ، تجهیزات ، آمادگی جسمانی و ... به نفرات هشدار بدهیم . قصد خودنمایی نداریم . نباید به کسی بی احترامی کنیم . فقط با دلایل منطقی سعی می کنیم نفر را از برنامه ای که واجد اجرای آن نیست منصرف کنیم . اگر منصرف نشد نمی توان با طرف درگیر شد . می توان از وی شماره تماس گرفت . اگر مخاطب خانم است و در گروه ما خانمی حضور دارد ، بهتر است صحبت کردن را به عهده فرد مونث گروه بگذاریم . در صورت نبود خانم در گروه ، بهتر است پیشکسوت گروه با وی صحبت کند و گفتمان به گونه ای باشد که اعتماد وی جلب شود . 

3-8-          ترک منطقه : برای ترک منطقه باید اطمینان حاصل کنیم که منطقه خالی شده است ، اگر هنگام ترک موقعیت ، با کوه نوردانی مواجه شدیم که در حال صعود هستند ، سعی کنید آنها را منصرف کرده و با خود برگردانید . در صورت مقاومت طرف مقابل و اصرار وی به صعود حتماً شماره تماسی از او بگیرید و در اولین فرصت ممکن از سلامتی وی اطمینان حاصل کنید . همواره به یاد داشته باشید و به دیگران نیز بگوئید که در این فصل فقط تا ساعت 14 صعود کنیم و پس از این ساعت از هرجا که هستیم ، بازگردیم .

3-9-          استفاده از کارت شناسایی : اطلاع رسانان موظفند از کارتهای شناسایی ستاد اطلاع رسانی و پیشگیری از حوادث کوهستان استفاده کنند و آن را بر گردن بیندازند . این کارتها باید همواره در دید عموم باشد چون به جلب اطمینان سایرین کمک می کند . این کارتها هنگام مراجعه ناظر به ایستگاه می بایستی ارائه گردد .

3-10-      گرفتن عکس و فیلم : اطلاع رسانان می بایستی در زمان حضور در ایستگاه و در هنگام صحبت با مردم ، پخش بروشور و از چادر و بنر ، عکس و فیلم تهیه کنند .

3-11-      اشراف به نکات فنی : شایسته است اطلاع رسانان به اطلاعات فنی از جمله انواع کفش،کاپشن،شلوار،دستکش،باتون،کوله،کلنگ،یخ شکن و ... و همچنین کاربرد هر یک از آنها و نیز انواع مارکها اشراف داشته باشند . پیش می آید که از طرف مخاطبین در این خصوص مورد سوال واقع می شوید . هنگامیکه می خواهید در مورد ضعف یک نفر تذکر دهید می بایستی بتوانید راهکار آن را نیز ارائه دهید .

3-12-      ساعت حضور : ساعت حضور در ایستگاه گردنه کلکچال ، پنج شنبه ها از ساعت 9 الی 15 و جمعه ها از ساعت 30/8 الی 30/15 می باشد . لازم به ذکر است ساعات حضور روزهای تعطیل وسط هفته همانند جمعه ها است .

3-13-      برفکوبی : پیش می آید که در روزهایی که شاهد برف تازه در منطقه هستیم ، تیم اطلاع رسان از اردوگاه کلکچال به بالا ، به عنوان تیم اول وارد منطقه شده و می بایستی برفکوبی کند . تجربه ثابت کرده است که در این فصول نفراتی که به این مناطق می آیند اکثراً از مسیر برفکوبی شده نفرات قبل استفاده می کنند ولو اینکه این مسیر ، مناسب نباشد . پس باید توجه داشت مسیری که برفکوبی می کنید از لحاظ سختی ، مناسب برای تردد همه افراد باشد . به نکاتی مانند ایجاد زیگزاگهای به موقع در مسیر ، نرفتن در مسیرهای بهمنی ، انتخاب ساده ترین قسمت مسیر و ... توجه داشته باشید .

3-14-      آموزشهای ضمنی : می توانید در هنگام حضور در ایستگاه ، به افراد مبتدی آموزشهایی مانند طریقه استفاده از باتون-گام برداری درست در برف-طریقه صحیح بستن یخ شکن-طریق صحیح استفاده از کلنگ-زمان مناسب اضافه یا کم کردن پوشاک-لایه بندی پوشاک و ... ارائه داد .

3-15-      همراه داشتن تنقلات : همراه داشتن تنقلات برای پذیرایی از کسانی که به ایستگاه ما می آیند ، تصویر مثبتی در ذهن کوهنوردان به جا می گذارد . می توان از کسانی که در مقابل شما موضع منفی می گیرند با تنقلات پذیرایی کرد تا در مقابل شما نرم شوند . آب اضافه نیز همراه داشته باشید . شاید با فردی روبرو شدید که آب نداشته و احتاج مبرمی به آب دارد .

3-16-       بی سیم : اعلام حضور و ترک منطقه – اعلام موقعیت و شرایط آب و هوایی باید از طریق بی سیم به اطلاع مدیریت و سایر عوامل ستاد برسد . می بایستی از بی سیم در مواقع اضطراری استفاده کرد و به اختصار صحبت کرد بطوریکه منظورتان را به مخاطب برسانید . در واقع مفید و مختصر صحبت کنید.

4-                مسیرهای منطقه :

4-1-          مسیر اردوگاه کلکچال : مسیر نرمالی است که تعداد زیادی از آن استفاده می کنند و خطر خاصی ندارد .

4-2-          مسیر قله کلکچال : مسیر مناسبی برای صعود کوه نوردان است . باید تاکید کرد که کوه نوردان از همان مسیر صعود ، فرود بیایند .

4-3-          مسیر قله توچال : این مسیر بعلت عبور از چند قله و سپس خط الراس توچال – پیازچال ، آمادگی و تجربه بالایی را در این فصل می طلبد . باید به افرادی که از گردنه قصد صعود این قله را دارند تاکید کرد ، حتماً قله کلکچال را صعود کنند و وارد دره های اطراف نشوند . اگر کسی فاقد تجربه-آمادگی جسمانی و پوشاک و تجهیزات مناسب این برنامه است ، باید وی را از این برنامه منصرف کرد . آمار کسانی را که این برنامه را اجرا می کنند باید از طریق بی سیم به عوامل ستاد مستقر در قله توچال اطلاع داد .

4-4-          مسیر گردنه وزوا و قله اسپیلت : این مسیر به علت مواجهه با مسیرهای دست به سنگ و پرتگاههای خطرناک که در نهایت به جانپناه شروین منتهی می شود ، صد در صد ممنوع بوده و کسی اجازه تردد در آن را ندارد .

4-5-          مسیر پناهگاه شیرپلا : در مواقعی که برف تازه در منطقه است عبور از این مسیر توصیه نمی شود . خطر بهمن در این مسیر وجود دارد . برای عبور از اینجا باید به افراد ، مسیر درست نشان داده شود . مسیری که کاملاً از وسط دره عبور می نماید و از شیبهای بهمنی اطراف فاصله دارد.

4-6-           مسیر دره پیازچال : این مسیر در تابستان برای رسیدن به چشمه پیازچال و از آنجا قله توچال استفاده می شود . ولی در این فصل به علت خطر بهمن ، صد در صد ممنوع می باشد . این مسیر تاکنون جان بسیاری از کوه نوردان را گرفته است.

5-                وظایف سرپرست :

5-1-          اولین نفر نوشته شده در جدول نوبت بندی سرپرست می باشد.

5-2-          بی سیم ، بنر و چادر تحویل سرپرست می باشد .

5-3-          گزارش می بایستی توسط سرپرست ارائه گردد .

5-4-          استفاده از بی سیم فقط توسط سرپرست انجام می شود .

5-5-          سرپرست می بایستی تقسیم وظایف کند . از لحاظ محل استقرار سایر نفرات ، حمل بنر ، چادر ، بروشور و ...

5-6-           ساعت حرکت از مبدا و ساعت ترک منطقه را سرپرست تعیین می کند .

5-7-          هماهنگی برای دریافت و تحویل بی سیم ، چادر و بنر به گروه قبل یا بعد ، برعهده سرپرست است . 

6-                مواردی که باید در گزارشها لحاظ شود :

6-1-           ساعت استقرار و ترک ایستگاه

6-2-           تعداد و نام نفرات

6-3-           شرایط آب و هوا

6-4-           نام و ساعت حضور ناظر

6-5-           تعداد تقریبی نفرات حاضر بر گردنه

6-6-           درصد زن و مرد بودن نفرات حاضر بر گردنه

6-7-           شرح فعالیتهای انجام گرفته

6-8-           شرح حادثه (در صورت بروز حادثه)

6-9-           مشخصات فرد حادثه دیده

7-                وظایف در هنگام حادثه :

7-1-          به یاد داشته باشید شما یک اطلاع رسان هستید ، نه نجات گر و نه امدادگر .

7-2-          در هنگام کمک رسانی مهم تر از همه حفظ سلامتی شماست .

7-3-          اقدامات سرپایی مانند پانسمانهای سطحی ، مقابله با سرما زدگی ، مقابله با لرز و افتادگی فشار و تشنج و ... می تواند از طرف شما انجام گیرد.

7-4-          در حوادثی مانند شکستگی ، سقوط ، پرت شدن ، کشته شدن و ... که شما شاهد ماجرا بودید یا به شما اطلاع می دهند ، به هیچ وجه نباید اقدامی بکنید و می بایستی در اولین فرصت مراتب از طریق بی سیم به اطلاع مدیریت ستاد رسانده شود و دستورات آنها اجرا شود . به یاد داشته باشید هیچگاه خودسرانه اقدام نکنید .

8-                مشکلات این منطقه :

8-1-          افراد مختلفی با دیدگاهها ، سطح توقعات ، سطح فنی و آگاهی متفاوتی به این ایستگاه می آیند که این مسئله ، کار را مشکل می کند .

8-2-          همواره این ایستگاه در معرض باد شدید ، مه غلیظ و کلاً هوای خراب است .

8-3-          با وجود اینکه فاصله این ایستگاه با اردوگاه کلکچال و منطقه امن کم است ، ولی از آن طرف خطر بهمن ، سقوط ، گم شدن ، سرما زدگی ، سر خوردن و ... در فاصله اندک تا این محل به طور جدی وجود دارد .

8-4-          تعداد افرادی که در روزهای جمعه – هنگامی که هوا خوب است – به این ایستگاه می آیند ، بسیار زیاد است و باید برنامه ریزی صحیحی داشت تا بتوان در خدمت همه کوه نوردان بود و آمار همه را داشت .

9-                توصیه ها :

9-1-          در حفظ وسایل بخصوص بی سیم و چادر کوشا باشید .

9-2-          شب مانی با توجه به شرایط خاص منطقه به بالا رفتن تجربه شما کمک می کند و نیز به شما در اجرای احسن وظایف محوله یاری می رساند .

9-3-          استفاده از دوربین شکاری بسیار کمک رسان است . با دوربین شکاری می توان قله کلکچال ، خط الراس توچال – پیازچال ، جانپناه سنگ سیاه و گردنه شیرپلا را به خوبی رصد کرد .

9-4-          عصبانی نشوید – خویشتن دار باشید – لبخند بزنید .

9-5-          در  این ایستگاه می توان فعالیتهای آموزشی مانند کندن غار برفی ، ترمز کردن ، گام برداری در برف و .... را انجام داد که مربیان گروه می توانند جهت آموزش از این محل استفاده کنند .