اصولی برای برقراری کمپ در کوهستان:"نجات شبانه"

"نجات شبانه": اصولی برای برقراری کمپ در کوهستان مولف: ابولفضل زمانی/مربی کوهنوردی فایل پی دی اف کامل مقاله: http://www.summitpost.org/images/original/883715.pdf بی شک کمپینک و استقرار چادر در کوهستان یکی از باید های فعالیت های کوهنوردی و طبیعت می باشد. از سویی هر کورهنورد و طبیعت گردی باید سعی در کاستن از اشتباهات خود نماید چراکه به اندازه کافی اتفاق و حادثه در طبیعت وجود دارد. در این راستا نکاتی اساسی در مورد نحوه استقرار کمپ یا همان چادر زدن مطرح است که در قالب: ن-ج-ا-ت-ش-ب-ا-ن-ه " نجات شبانه" ارایه می گردد که هرکدام از حروف بیانگر یک اصل در برقراری چادر و اصول کمپینگ است. توجه و اهتمام به این نکات می تواند موجب کاستن از اشتباه در یکی از ابعاد مهم کوهنوردی و طبیعت گردی نموده و اوقات خوش،صعودی موفق و سلامت را برای یک کوهنورد و طبیعت گرد رغم بزند. در عین حال استفاده از حروف اختصار و اصطلاح سازی در این مقوله به یادگیری و کاربردی کردن آن میان افراد و بویژه کارآموزان و افراد مبتدی کمک شایانی خواهد نمود: ن: نظم: چیدمان داخل چادر و قرار دادن هر چیز در جای خود نکته اساسی برای زندگی در چادر محسوب می شود. به عبارتی نظم یک مقوله مکانی است که اشاره به قرار گیری اشیاء و افراد در جای صحیح دارد. - تعیین وسایل مورد نیاز در چادر و قرار دادن وسایل اضافی در کوله پشتی - در میان نبودن وسایل تیز و برنده و نیز آتش زا - اطمینان از ظروف مواد ریختنی و مایعات - در دسترس بودن وسایل ضروری - استفاده مناسب از جیب های داخل چادر - چیدمان آشپز خانه - مثال: بعد از استقرار در چادر با حالتی گرسنه کنسروی باز نموده و گرم کردم. مقداری کمتر از نصف آن باقی مانده و آنرا در جیب داخل چادر می گذارم. حوصله مسواک زدن هم نداشته و با جوییدن آدامسی تنبلی خود را جبران کرده و درحالی که در فکر رختخواب گرم خانه هستم در کیسه خواب خزیده و به خواب می روم. نصف شب بخاطر سرما و سوزی که در بالای سرم احساس میکنم بیدار میشوم. هدلامپ خود را با هزار زحمت پیدا کرده و روشن می کنم.محمد هم داخل کیسه خوابش آرمیده . اوه!! بس سرما از اینجا می آید. چشمم به سوراخی در چادر، آنهم کنار گازی که دیشب غذا را گرم کرده بودم می افتد. گویا داغ بودن سرگاز پوش چادر را سوزاده است. جای نگرانی ندارد چراکه چسب زینکی همیشه همراه دارم. دستم را در جیب کنار درب چادر میکنم تا چسب را بردارم. اوه!! همه چیز روغنی شده. حتی انتهای کیسه خواب و کف چادر. دستمالی لازم است اما پیدا نمی کنم. دستمال گردنم را می خواه باز کنم که جز این چاره ای نیست. اوه!! آدامسم چسبیده به دستمال گردنم و دستمال هم چسبیده به کاپشن و .... . ج: جهت و جایابی. جهت و جایابی همانطور که در ساختن بنا و ساختمان مهم است در استقرار کمپی موقتی نیز حایز اهمیت خواهد بود. منظور از جهت،جهت استقرار چادر می باشد و نیز منظور از جایابی، مکانی هست که برای استقرار انتخاب می شود که این امر می تواند تاثیرات بالایی بر ایمنی و آسودگی هم داشته باشد. - محل استقرار چادر از لحاظ مسیر باد، باران و برف - صاف و خشک بودن زیر چادر - فاصله نسبت به چادرهای دیگر - اشراف نسبت به منطقه - دسترسی به آب - در مسیر حرکت تیمها نبودن - در مسیر کوچ حیوانات اهلی و وحشی نبودن - و ... البته که تمامی موارد مذکور بسته به اهمیت هرکدام باهم مقایسه می شوند. به عبارتی دسترسی به آب و در مسیر باد بودن نباید تحت تاثیر عامل "اشراف به منطقه" قرار گیرد. مثال: صعود برای امروز کافیست. آمده ایم برنامه گلگشت و نباید که خود را به فشار بیندازیم. قسمتی از چادر که در دست من است را از کوله جدا کرده و تیرک ها را از خسرو می گیرم. چادر را برپا کرده و زمان زیادی برای مرتب کردن زیر چادر صرف نمی کنیم. این گونه فکر میکنم که در برنامه های گلگشتی نباید زیاد کار کرد و باید تبلی کرد. خسرو میگوید کنار همین مسیر پاکوب و روی قسمت چمنی-خاکی چادر را بزنیم چرا که منظره بهتری دارد تمام منطقه زیرپای ماست. قبول می کنم. به چادر میرویم و رادیو را روشن کرده و خوراکی ها را آماده خوردن می کنیم. درب چادر را باز گذاشته و از منظره لذت میبریم. خلاصه شب شده و زمان خواب میرسد. کمی زیر چادر شیب دارد و بعد از مدتی من دایم بیدار می شوم. جای سر و پایم را عوض میکنم و اندکی می خوابم. اما باز خسته می شوم.صدای کوهنوردان را میشنوم. نور چراغهایشان هر از گاهی چادر مارا روشن میکند. برخی حتی خسته نباشد هم به ما میگویند انگار نه انگار که نصف شب است!! به هرحال حدود ساعت 2 با خود کنار می ایم و تصمیم میگیرم با تحمل شرایط بخوابم اما نیم ساعت بعد باد شروع می شود. ای بابا! تذکر هم نمی شود به او داد تا چادر مارا خم نکند و ساکت شود. حدود ساعت 3 و نیم تصمیم میگیریم وسایل را جمع کرده و به سطح صاف و بی باد کنار چشمه برویم تا حداقل 3 ساعتی راحت بخوابیم. وسایل را بیرون برده و خسرو هم بیرون می آید و همزمان که بلند میشود باد چادر را از جا میکند و ... . الف: ایمنی : آرامشی که در هنگام شب مانی و استقرار بدست می دهد همگی ناشی از احساس ایمنی و اطمینان به محل چادر است. به عبارتی می توان گفت که احساس امنیت در چادر، استراحت شبانه و سرحالی در روز برنامه را تحت تاثیر خواهد گذاشت. - دوری از بستر رودخانه ها - دوری از محل حیواانات و آغل ها - دوری از محل ریزش سنگ - دوری از شکافهای یخی - نبودن در مسیر بهمن - دوری از مسیر گذر ماشین و خودروها - و ... مثال: برآوردهای ما بهم ریخته بود. نمی دانستیم که حرکت روی مورن ها اینقدر می تواند وقت گیر باشد. هوا رو به تاریکی بود و ما جای کمپی که در گزارشها خوانده بودیم را پیدا نمی کردیم. البته منطقه هم به شکلی نبود که گمان اینکه جای صاف و امنی در این منطقه باشد به ذهن خطور کند. محمد مکانی را در نظر گرفت تا مستقر شویم. من مخالفت کرده و دنبال مکان امن تری می گشتم. اما آنچه می خواستیم نبود. ریزشهایی هم دیده میشد. خلاصه تصمیم گرفتیم که در یک گودی روی برفچال چادر بزنیم. مقداری از جای چادر را کندیم و چادر را برپا نمودیم و این درحالی بود که هر چهار نفر ما ته دلمان از محل چادر و امنیت آن آرامش نداشتیم. کوله ها را مانند مانعی سمت کوه گذاشته و حدود یک سوم قد چادر از سطح پایین بود. در حال خوردن غذا صدای سنگهایی را که عین فرفره از کنار ما می گذشت را می شنیدیم. خواستیم که بخوابیم و بالطبع امن ترین جا،قسمت کوه چادر که پشت سکو بود،بود. سعید،محمد،من و مهران به ترتیب از سمت کو خوابیدیم. مطمئن بودم که هیچکس آرامش ندارد و در واقع تنبلی می کردیم. من بیدار بودم تا اینکه سنگی اندازه طالبی از سمت کوه باصدایی وحشناک وارد چادر شده و از سمت دره از چادر خارج گردید ... . ت: تناسب: این اصل اشاره به تناسب چادر با فرد و نوع فعالیت کوهنوردی دارد. · رنگ. متمایز بودن رنگ چادر نبست به طبیعت ( هرگز چادر سفید برای زمستان استفاده نخواهد شد) · نوع. بی شک چادری که برای ارتفاع بالا (چادر ارتفاع با ویژگی مقاوم، ضد بخار، کم ارتفاع و کشیده، جنس پارچه، دارای تعداد دیرک بالا و ... ) مناسب است برای برنامه های تفریحی و گلگشتی مناسب به نظر نمی رسد. و بالعکس این رابطه نیز صادق است. · اندازه. این یک امر بدیهی است که چادر 2 نفره برای 4 نفر مناسب نیست · وزن . این یک امر بدیهی است که چادر 4 نفره برای 2 نفر مناسب نیست. مثال: برای اینکه قرار بود اولین صعود یخچالی خود را انجام دهیم خوشحال بودیم. داشتیم نزدیک یخچال می رسیدیم و من طبق معمول کوله ای سنگین داشتم و خسته هم بودم. فشار بار چادر کوله ام را کج کرده و به سمتی که چادر را بسته بودم خمیده بود. اما در عوض به این قضیه فکر میکردم که بعد از برقراری چادر استراحت خوبی خواهیم کرد و استراحت نقش مهمی در صعود فردا ایفا خواهد نمود. به همین خاطر هم چادر بزرگی آورده بودیم تا راحت باشیم! چادر را زدیم با هزار زحمت. زمانی که می خواستیم دیرکها را برپا کنیم باد داشت چادر را می برد ولی ما برای جلوگیری از این کار کوله ای داخل چادر گذاشته بودیم. البته باد زیادی نبود. فقط سطح تماس چادر با هوا زیاد بود و مانند بادبان عمل می کرد. تصمیم گرفتیم مهارش را محکم کنیم تا آسوده باشیم. اما فایده ای نداشت چراکه بلند بودن دیرک ها موجب شده بود پایداری لازم را نداشته باشد. چادر 6 نفره بود و ما 3 نفر! پیش خودم حساب کرده بودم که این چادر برای 3 نفر با 3 کوله مناسب است. تا صبح با می وزیدو چادر می خمید و ..... در انتهای برنامه فقط برای اینکه محیط زیست آلوده نشود چادر را با خود برگرداندم وگرنه هیچ توجیه دیگری برای این کار باقی نمانده بود . نه می شد از پارچه های پاره اش دمکن دست کرد و نه از دیرکهای پلاستیکی ترکیده اش کاردستی ... . ش: شلاقی نشدن و حمایت. شلاقی شدن و یا همان اصلاح"پرچم" بیانگر این نکته است که برخی از قسمت های چادر می تواند به خاطر شل شدن و عدم استقرار مناسب با وزش باد به حالت شلاقی درآمده و مانند پرچم شروع به وزیدن نماید. این حالت باعث پارگی چادر خواهد گردید که با استقرار مناسب و استفاده از بند های حمایتی این حالت برطرف خواهد شد. این حالت علاوه بر بالا بردن احتمال پارگی و اسیب به چادر موجب سروصدا و سلب آرامش استراحت شبانه می گردد. یکی از بهترین حالتهای حمایت چادر روش حمایت ضربدری می باشد. در این حالت می توانیم به صورت ضربدر چادر را حمایت نماییم تا از قانون نیروی مخالف استفاده نموده و حالت شلاقی را کاهش دهیم. فرض نمایید که قصد حمایت چادر خود را دارید و معمولا هر چادری در چهار طرف اصلی خود بندهای حمایتی دارد. اگر ابتدا دو بند یک سمت چادر حمایت کرده و سپس حمایت سمت دیگر صورت گیرد در این حالت ما از قانون نیروی مخالف استفاده نکرده ایم. حالت مناسب این است که بند بالای چپ را همزمان با بند پایین راست حمایت کرده و بند بالای راست را با بند پایین چپ. این حالت به استقرار و استحکام مناسب چادر کمک زیادی می نماید. البته باید بندهای مخالف در یک خط کشش قرار گیرند. مثال: به ترتیب بندها را حمایت کرده و به داخل چادر خزیدم. صدای "شترق شترق" چادرم هنوز در گوشم هست. تنها در چادر نشسته بودم و با این حالت که پیش می آمد به یاد دستمال یزدی و صدایی که لوتی های قدیم با شلاقی نمودن دستمال درمی آوردند، می افتادم. آرام می شد و باز شدت می گرفت. بیرون هم آنقدر سرد بود که تا من حس بیرون رفتن و فیکس کردن چادر را نداشته باشم. با خود میگفتم که کاش زمان و دقت مناسبی برای حمایت چادر بخرج داده بودم. 5 دقیقه بیشتر وقت صرف کردن بهتر است از اینکه دوباره مجهز شده و به بیرون بروم! ترجیح دادم صدای شلاق های باد را بر روی چادر تحمل کنم. این بار در عالم خیال به یاد شکنجه تاریخی ای می افتم که با چکاندن قطرات آب بر پیشانی افراد انجام می دادند. قطره اول کجا و قطره هزارم کجا. رفته رفته بیشتر بر اعصاب و روانم تاثیر می گذاشت تا اینکه سوز سرمای شبانه هم بر صدای وزش چادر اضافه گردید و دریچه ای به اندازه کف دست در کنار دیرک پشتی چادر ایجاد شد. با هر وزش اندازه این پنجره ناخواسته بزرگتر می شد و ... . ب: بررسی قبل از برنامه. حتما چادری که برای برنامه ای استفاده می شود قبل از برنامه بررسی شده و نقاط ضعف و کاستی های احتمالی بر طرف گردد. بویژه زمانی که: - از آخرین زمان استفاده مدت زیادی گذشته - یا اینکه از کسی امانت گرفته شده است - تازه خریداری شده است با بررسی موارد بالا به نکاتی کلیدی در چادر پی خواهیم برد که نقشی اساسی در کوهستان و شب مانی ما ایفا خواهند نمود. چرا که اگر این نکات را در زمان استقرار در شرایط واقعی بدست بیاوریم دیگر نه مجال فهم داریم و نه دسترسی کافی که کاستی ها را جبران نماییم. در واقع با بررسی چادر موارد زیر مشخص خواهد شد: - پارگی و آسیب های احتمالی موجود اعم از خرابی زیپ ها، ترک یا خمیدگی دیرک ها و ... . - کاستی های احتمالی در لوازمی مثل دیرک، حمایت ها، میخ ها و ... . - آشنایی با نحوه استقرار که بی شک هر چادری قلق و نحوه استقرارش متفاوت خواهد بود. - ابعاد چادر که آیا فضای استقرار آن چگونه باید باشد. - کثیفی و بر خی موارد دیگر. مثال: برای امسال صعود زمستانه قاش مستان به عنوان برنامه اصلی در نظر گرفته شده بود و با 11 نفر در منطقه حاضر بودیم. کرده ها از قبل مشخص بود و هر کرده نیز در یک چادر مستقر بودند. البته که عده ای نیز از جانپناه استفاده کردند. من و نوید از جمله نفراتی بودیم که قصد کمپینگ داشتیم تا لذت صعود را کامل کنیم. چادر را از باشگاه گرفته بودیم و معلوم نیود که در برنامه قبل دست چه کسی بوده است. درواقع ما نمی دانستیم و این کوتاهی از ما بود. بعد از کندن برفها و استقرار در چادر که آنهم با تلاش زیاد به خاطر قلق خاص چادر صورت گرفت، متوجه شدیم که کف چادر شکلاتی است و ماده ای چسبناک به رنگ قهوه ای حس خوبی به ما نمی داد. به هر حال برای دو شب می شد تحمل کرد. اما زمانی چشممان به پارگی درب چادر افتاد که دانه های برف روی پای من نشست. این کوتاهی نیز از ما بود و به خاطر این کوتاهی شب بلند زمستان پادنا را در این حالت تحمل کردیم. فردای صعود معلوم شده چادر دیگری هم اینگونه بوده است و این اقبال ما بود که در کنار چان پناه بودیم و ... الف: آسودگی( ارتشی): اصل آسودگی و ارتشی نیز به یک اصل نظامی اشاره دارد که می گوید: اگر 10 دقیقه فرصت برای استراحت داری 9 دقیقه را صرف استقرار مناسب کنید. البته رعایت هرکدام از موارد زیر بسته به شرایط و منطقه دارد اما در شرایط عادی می توان همه موارد را رعایت نمود. یعنی تا آنجا می شود وقت کافی را صرف هرکدام از موارد مطرح شده نماییم. بی شک توجه به این اصل تمام فرایند شب مانی و کمپینگ را تحت الشعاع قرار داده و آسودگی را بهمراه خواد داشت. البته شایان ذکر است که این اصل با اتلاف زمان مترادف نمی باشد. ن: نظافت: در حالی که نظم اشاره به چیدمان مکانی افراد و اشیاء دارد نظافت مقوله ای بهداشتی و پاکیزگی تلقی می گردد. این یک امر بدیهی است که زیستن در یک مکان بدون در نظر گرفتن مسایل بهداشتی و پاکیزگی موجباب بروز مشکلاتی از جمله کثیفی و بیماری را فراهم خواهد نمود. عدم رعایت پاکیزکی موجب کثیفی و عدم توجه به اصول بهداشتی موجب بیماری خواهد شد. چه بسا استقرار در طبیعت و یا در شرایط ارتفاع ساختار دفاعی بدن ضعیف تر و حوصله تحمل ناپاکیزگی در فرد کمتر خواهد بود. با این حال با رعایت مواردی می توان این عوارض را به حداقل رساند: - مدیریت زباله ها - پاکیزگی بدن و استفاده از مواد پاک کننده - پاکیزگی ظروف - دقت در استفاده از آب مصرفی از لحاظ سلامت - دقت در استفاده از کنسروها و مواد غذایی از لحاظ سلامت - تعبیه سرویس بهداشتی موقت صحرایی دور از چادر - و ... مثال: ه: هم چادری و هم کمپی. هم چادری: شاید مهمترین بخش استقرار در کوهستان هم چادری باشد. نحوه تعامل با هم چادری می تواند یک برنامه کوهنوردی را از اوج لذت و سلامت تا منتهای تعارض و از هم پاشیدگی تحت تاثیر قرار دهد. به عبارتی اگز تمایل داریم تا روانی آزاد،هم صحبتی شیرین و یاوری مطمئن داشته باشیم باید توجه ویژه ای به هم چادری،انتخاب آن و روند کارهای مشترک داشته باشیم: - شناخت قبلی - آشنایی از عادات تغذیه وخواب - داشتن حلم و صبوری در موارد بروز تعارض - تقسیم کار - تقسیم ابزار مورد نیاز قبل از برنامه( در مورد ظروف، طناب وسایل فنی و ... قبل از برنامه تعیین تکلیف شود) - تجربه هم چادری بودن باهم این عوامل بویژه در زمانی که برنامه مهم، فنی و چالشی در پیش است ضریب اثر بیشتری خواهد داشت. هم کمپی: چادرهای دیگری که در منطقه مستقر می باشند نیز باید مورد توجه قرار گیرد. گاها در تیم هایی هستیم که چندین چادر را در یک مکان مستقر می نماییم و یا حتی تیم هایی بجز تیم ما قبل یا بعد از ما در همان مکان مستقر می شوند که همگی این چادرها و افرادش را هم کمپی می نامیم. در واقع نسبت هم کمپی به کوهستان نسبت همسایه است به زندگی شهری و در این راستا موارد زیر قابل توجه است: - احترام به حقوق آنها - حفظ آرامش کمپ - کمک در صورت نیاز و همکاری - تقسیم فضا در کمپ - مدیریت زباله های محل کمپ - مدیریت سرویس بهداشتی - و ... در حالتی که تیم های متنوعی در منطقه مستقر باشند بهتر است هماهنگی های لازم با سرپرستان تیم ها صورت گیرد.