مرثیه‌ای برای توچال

مرثیه‌ای برای توچال امروز صبح یکی از جمعه‌هایی است که طبق معمول به قصد رفتن به کوه عازم ارتفاعات شمال تهران می‌شوم. ارتفاعات البرز برای کلانشهر تهران نعمتی بزرگ است. مسیر شیرپلا از طریق میدان دربند را برای رسیدن به این ارتفاعات انتخاب می‌کنم. اگرچه برای رفتن به ارتفاعات شمال شهر تهران می توان مسیرهای مختلفی انتخاب کرد؛ مسیرهایی مانند درکه، دارآباد، گلابدره، ولنجک، دربند و بالاخره مسیر کلکچال از طریق پارک سنگی جمشیدیه. طیف گردشگران کوهستان را افراد مختلفی تشکیل می دهند. از نوجوانان گرفته تا جوانان و افراد میانسال، به صورت انفرادی یا خانوادگی این مقصد را برای ورزش و تفریح خود برمی گزینند. ارتفاعات شمال تهران به خاطر ویژگی های آن می تواند هم پذیرای کوهنوردان حرفه ای باشد و هم پذیرای سنگ نوردان. دیواره بند یخچال یکی از دیواره های معروف کشور برای سنگ نوردی و صخره نوردی است. علاوه بر دیواره بند یخچال، دو قطعه سنگ بزرگ به نام های مریم و آلبرت برای آموزش سنگ نوردی نیز در منطقه بند یخچال امکان برگزاری دوره های آموزش سنگ نوردی را فراهم می کند. ارتفاعات شمال تهران در هر فصلی از سال ویژگی ها و جاذبه های خاص خود را دارد. پوشش گیاهی متنوع و ارتفاعات شمال شهر، از درختان ثمرده و بی ثمر تا گیاهان بوته ای و درختچه ای در تلطیف هوای آلوده نقش موثری دارند. درختان مثمر منطقه عبارتند از ازگیل وحشی، بادام کوهی، سیب وحشی، زالزالک، انواع درختان آلو و درختچه هایی مانند زرشک وحشی و تمشک. طعم و مزه گوارای این میوه ها مشتریان خاص خود را دارد. گیاهان دارویی و خوراکی منطقه نیز مانند والک، زالزالک، سیرک یا تره کوهی، آویشن، ریواس، کاکوتی، مرزه کوهی، کنگر، چای کوهی و بالاخره قارچ وحشی نیز افراد زیادی را برای برداشت به کوهستان می کشاند. افراد زیادی از بومیان روستای پس قلعه و مناطق و محلات شمال تهران مانند امامزاده قاسم، گلابدره و منطقه دربند تا ساکنان شهر از اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد اقدام به چیدن این گیاهان می کنند. متاسفانه این برداشت بی رویه و غیراصولی برخی گونه ها را با خطر انقراض روبه رو کرده است. چیدن والک ها یا برخی دیگر از گونه ها با پیازشان باعث می شود تا سال های بعد دیگر شاهد رویش آنها نباشیم. غیر از گیاهان، گونه های جانوری منطقه نیز به خاطر حضور زیاد گردشگران یا صید غیرمجاز برخی دیگر از این گونه ها در خطر انقراض قرار دارند. دیگر بندرت می توان پستاندارانی نظیر قوچ و میش، گرگ، روباه یا خرگوش را در این منطقه مشاهده کرد. پرندگانی همچون شاه بوف یا کبک دری که پرنده ای متعلق به ارتفاعات 2000 متری است، بندرت در منطقه دیده می شود. روستاییان ساکن کوهپایه های شمال تهران با زحمت باغاتی را در منطقه احداث کرده اند. باغ های گردو، گیلاس، آلبالو و سیب شمیرانی. هوای خوب کوهستان، آب زیاد، آهن و مواد معدنی موجود در خاک و سنگ های کوهستان طعم بی نظیر و منحصربه فردی به این میوه ها می دهد. متاسفانه افراد غیر بومی با چیدن آنها به صورت کال حاصل زحمت و دسترنج باغداران منطقه را براحتی بر باد می دهند. کوه های شمال تهران در گذشته ای نه چندان دور از پاک ترین و زیباترین مناطق تهران برای گردشگری بودند. چشمه های زلال و پرآب منطقه بر اثر انباشت زباله های گردشگران عملا دیگر قابل بهره برداری نیست . طنز تلخ نهفته در واقعیت آلودگی این چشمه ها، این است که آنها زمانی جوابگوی تشنگی گردشگران منطقه بوده اند. اما اکنون کسی به خود جرات آشامیدن از آنها را نمی دهد و همین مسائل باعث می شود دلمان برای کوهستان به معنای واقعی تنگ بشود. تهران از معدود پایتخت های جهان است که در دامنه کوهی با ارتفاعی بیش از 4000 متر از سطح دریا قرار گرفته است. در هیچ پایتختی از سراسر جهان نمی توان در زمان بیست دقیقه ای خود را به دامنه کوه رساند و در پیست اسکی آن اسکی کرد. کوهنوردی از پشت مانیتور این قله 3964 متری بخشی از دامنه رشته کوه های البرز است. مشهورترین و پررفت و آمدترین پناهگاه ها و جان پناه های توچال به ترتیب از شرق به غرب عبارت است از دارآباد، کلک چال، شروین، شیرپلا، ایستگاه پنجم تله کابین، اسپیدکمر و پلنگ چال که همگی مشرف به تهران هستند. تله کابین توچال در انتهای خیابان ولنجک و در سه کیلومتری میدان تجریش در منطقه شمیرانات واقع شده است. چشم اندازهای بسیار زیبا و دلچسب، هوای پاک کوهستان و چشمه سارهای متعدد به پاکی و طراوت منطقه توچال می افزاید. اگر مشتاق شده اید و می خواهید سفری مجازی به قله داشته باشید، می توانید با مراجعه به نشانی زیر، قدم به قدم و ایستگاه به ایستگاه از تله کابین توچال بالا بروید http://www.tochal.org /vt اصغر قهقرایی - روزنامه جام جم، ضمیمه چمدان .