سدها هیمالیا را تهدید می کنند!

بسیاری از پروژه‌های سد سازی از ارزیابی دقیقی درباره پیامدهایی بسیار مهم مانند اثرات زیست محیطی، جابجایی ساکنان بومی، پرداخت غرامت کافی، نابودی شیوه‌های سنتی کسب درآمد و تامین آب و نابودی تنوع زیستی برخوردار نیستند. به گزارش گروه بین الملل زیست نیوز، "هیمالیا" مرتفع‌ترین رشته کوه جهان، ممکن است به زودی رکورد دیگری را نیز به نام خود ثبت کند؛ این رشته کوه می تواند به متراکم‌ترین منطقه جهان از نظر احداث سد مبدل شود. بیش از یک هزار سد که عملیاتی شده، در دست ساخت و ساز بوده و یا برنامه ریزی برای ساخت آنها انجام شده، از شمال هند تا نپال و بوتان را شامل می شوند. در کنار تولید انرژی پاک، سدها می توانند به تقویت کنترل سیل و دسترسی به آب آشامیدنی کمک کنند. اما در مقابل، ساخت سد تهدیدی بزرگ و جدی برای گونه‌های گیاهی و جانوری بومی محسوب می شود. نیروگاه‌های برق‌آبی حدود یک پنجم از برق مورد نیاز هند را تامین می کنند. با این وجود، تقریبا 300 میلیون نفر از ساکنان این کشور همچنان به برق دسترسی ندارند. ساخت سدهای بیشتر می تواند به کاهش کمبود انرژی کمک کند. در همین راستا، پتانسیل برق‌آبی هند چهار برابر تولید فعلی آن که برابر با 39 گیگاوات است، برآورد می شود. اما همانگونه که اشاره شد ساخت سدها اثرات زیست محیطی قابل توجهی را در پی دارد. بر همین اساس، ساخت یک سد می تواند موجب غرق شدن چندین کیلومتر مربع از پوشش جنگلی یک منطقه شده و یا به واسطه فعالیت‌های مرتبط با سدسازی به آن آسیب وارد شود. در حقیقت، جنگل‌زدایی و تخریب جنگل‌ها برای ساخت جاده و دسترسی به سایت ساخت سد می تواند به نابودی فوری برخی گونه‌های گیاهی و جانوری و مرگ برخی گونه‌های دیگر در بلند مدت منجر شود. به عنوان مثال، بر اساس بررسی‌های صورت گرفته درباره سدهای هیمالیا، پیش بینی می شود یک هزار و 700 کیلومتر مربع از جنگل‌های این منطقه به زیر آب رفته و یا با آسیب‌های جدی مواجه شوند. جنگل‌زدایی احتمالا به انقراض 22 گونه گیاه گلدار و 7 گونه از مهره‌داران تا سال 2025 منجر خواهد شد. این ارقام در صورت تداوم ساخت و ساز سدها می تواند به 1505 گونه گیاه گلدار و 274 مهره‌دار تا سال 2100 افزایش یابد. همچنین، تداوم روند ساخت سدها می تواند خبر بدی برای بسیاری از 300 گونه ماهی هیمالیا محسوب شوند. بنابر مطالعات صورت گرفته درباره توزیع گونه‌های مختلف ماهی در 16 رودخانه هیمالیا، پژوهشگران دریافته‌اند که تنوع زیستی غنی این مناطق به ویژه بخش قابل توجهی از گونه‌های بومی به واسطه افزایش ساخت و ساز سدها در معرض خطر قرار دارند. این در شرایطی است که بسیاری از پروژه‌های سد سازی از ارزیابی دقیقی درباره پیامدهایی بسیار مهم مانند اثرات زیست محیطی، جابجایی ساکنان بومی، پرداخت غرامت کافی، نابودی شیوه‌های سنتی کسب درآمد و تامین آب و نابودی تنوع زیستی برخوردار نیستند. در این شرایط اثر ترکیبی ساخت سدهای جدید در یک ناحیه چه در هیمالیا و چه در هر نقطه دیگر از جهان می تواند بسیار عظیم باشد.