جشن های محلی کوه نشینان البرز در ورطه فراموشی
به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران، از گذشته های دور جشن های باستانی در میان کوه نشینان البرز برگزار می شده است.این جشن ها ریشه در سنت و آداب و رسوم این مردم داشته و سبب رونق کار و شادمانی آنها بوده است.تغییرات در شیوه کار دامداران، مهاجرت، ترک دامداری بدلیل از دست دادن مرتع، صنعتی شدن و زندگی شهرنشینی و تأثیر آن بر زندگی آنها رفته رفته این جشن ها به فراموشی سپرده شده است.جلال مؤمنی کوهنورد دماوندی به برخی از این جشن ها و مراسم سنتی که از گذشته های دور در روستاهای دماوند و بخصوص رینه دماوند برگزار می شد و برخی از آنها هنوز هم اجرا می شود اشاره می کند.1-جشن وره شویی یا بره شویی(شستن بره های جوان) که در این مراسم دام را از مراتع بالادست به قسمت دشتی انتقال داده و اهالی منطقه جمع می شوند و دام داشته و جشن می گیرند. این جشن که در اواسط تیر و اوایل مرداد ماه برگزار می شده از 20-10 سال گذشته به این طرف کمرنگ شده است.وی افزود: 2 روز بعد از جشن و ره شویی "جشن وره تاشی" (تراشیدن موی بره ها) انجام می شود. در این مراسم دام را به مراتع بالادست انتقال داده و موهای آنها را می تراشند و اهالی منطقه دور هم بیرون از منزل ناهار خورده و شیرینی محلی از فرآورده های دامی توزیع می کنند.وی مراسم "کله سر" را از دیگر جشن های سنتی روستاهای دماوند دانست و گفت: در این جشن که در اردیبهشت ماه برگزار می شود مردم روستا از اول زمینهای کشاورزی شروع به لایروبی و پاکسازی جوی های آب و چشمه ها کرده و تا سرچشمه به لایروبی خاتمه می دهد، بعد از اتمام کار تمامی اهالی روستا دور یکدیگر ناهار صرف می کنند. این مراسم تنها جشنی است که همچنان هر ساله برگزار می شود و شورای شهر رینه هم از آن حمایت می کند.از دیگر جشنها می توان به مراسم "گون" اشاره کرد که در این مراسم گونها را در قبرستان آتش می زنند.این جشن در تیر ماه برگزار می شود.وی ادامه داد: جشن "واحه وجون"(چیدن گونه های مرتعی برای علوفه زمستان) از دیگر جشنهایی است که در دهه اول مرداد برگزار می شود. دامداران اهالی منطقه را 3 روز مانده به جشن دعوت می کنند و هر دامداری فقط در حریم مرتعی خودش حق برداشت گونه های گیاهی را دارد و بعد از کندن گیاه به صورت کپه ای در مناطق مطمئن جمع می کنند و در زمستان به عنوان علوفه استفاده می کنند.همچنین جشن "تیرگان" یا جشن "تیرماسیزه"، "آب پاشان" یا روز ملی دماوند که از مهمترین جشنهای ملی به حساب می آید هر ساله در 13 تیر ماه با اصرار مردم منطقه و اهتمام شورای شهر رینه دماوند، انجمن کوهنوردان کشور و جامعه کوهنوردی کشور برگزار می شود.وی با اشاره به اینکه بیشتر جشنها در روستاهای دماوند در فصل تابستان انجام می شود، تصریح کرد: در فصل زمستان بیشتر شب نشینی در روستاهای دماوند انجام می شود با این حال مراسمی نیز در فصل سرما از جمله "جوراب دم ده" یا "قوچ قوچ" در 13 آبان انجام می شود.در این جشن جوانها از 8 شب به بعد جورابها را جلوی درب منازل می اندازند و فرار می کنند، صاحبخانه نیز داخل جورابها مقداری میوه معمولا سیب و گردو می ریزد.مراسمی چون شب یلدا نیز از آیینهای معروف روستاهای دماوند است.مراسم "برف چال" از دیگر آیین های سنتی است که سابقه 600ساله دارد. منشأ رسم "برف چال" را باید یک رویکرد زیست محیطی و معیشتی دانست.در این مراسم دامداران روستای اسک به دنبال کندن چاله ای برای ذخیره کردن برف و استفاده از آن در تابستان بودند. رسم "برف چال" از جشنهایی است که هنوز برگزار می شود، عدم حضور زنان در این مراسم، سابقه تاریخی حکومت زنان در روستای "اسک" از مهمترین ویژگیهای مراسم "برف چال" است. مراسم در حالی است که ورود مردان به روستای "اسک" در این روز ممنوع بوده و پخت نذری و توزیع آن در میان مردم روستا نیز بخش دیگری از این آیین است.گفتنی است؛ با توجه به اینکه بسیاری از آیینها و جشنها به منظور شادی و حفظ آداب و رسوم پیشینیان در جوامع محلی برگزار می شود، حفظ و احیای آنها ضروری است.گزارش از هراتیان/محر
