گزارش برنامه

قله مورگل (از روستای خفر، منطقه دنا)

تاریخ اجرا: 17 الی 20 بهمن ماه 1397

 

موقعیت جغرافیائی رشته کوه دنا:

دنا، کوه دنا یا رشته‌کوه دنا، بلندترین و بزرگ‌ترین چین‌خوردگی رشته‌کوه بزرگ زاگرس محسوب می‌شود و دارای خط‌الرأسی به طول تقریبی ۹۰ کیلومتر است. کوه دنا بام زاگرس با ارتفاع ۴ هزار و ۴۳۵ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده‌است. رشته‌کوه دنا ۴۹ قله بالای ۴۰۰۰ متر دارد و بیشترین مجموعه قله‌های بالاتر از ۴۰۰۰ متر در ایران به این رشته‌کوه تعلق دارد.

بر خلاف تصور رایج، دنا یک قله نیست؛ بلکه رشته‌کوهی در زاگرس است که از شمال غربی تا جنوب شرقی کشیده شده‌است و به سه رشته اصلی و یک رشته فرعی عمودی توسط سه گردنه بیژن، مورگل غربی و پوتک تقسیم می‌گردد. دنا از ۲۰ کیلومتری شرق یاسوج آغاز شده و تا ۷۰ کیلومتری شمال غرب آن ادامه می‌یابد. این کوه از شمال غرب (روستای کتا) آغاز و به سمت جنوب شرق (منطقه کاکان) امتداد یافته‌است که بیش از ۸۰ کیلومتر طول دارد و دارای ۱۵ کیلومتر پهنای متوسط است. بلندترین قلهٔ رشته‌کوه دنا، قله ب‍یژن۳ (قاش‌مستان)، ۴۴۰۹ متر ارتفاع دارد و در ۳۵ کیلومتری شمال غربی یاسوج قرار دارد.

شهر سی‌سخت مرکز شهرستان دنا در دامن این کوه جای گرفته‌است. با توجه به طول زیاد و ارتفاعات گوناگون، بارش سالانه در این کوه از ۶۰۰ تا ۱۸۰۰ میلی‌متر متغیراست و رودهای چندی از آن سرچشمه می‌گیرند که در میان‌شان می‌توان از بشار، خرسان، ریگان، ماربر، مهریان، کوه گل، دیاشم، سریز، تیزاب و دژکرد نام برد.

موقعیت جغرافیائی قله مورگل:

قله مورگل (Moorgol) با ارتفاع 4426 متر یکی از قله های بلند منطقه دنا (دینار) است. مورگل از جمله قله های شمالی خط الراس دنا است که دقیقا شمال غرب قله قاش مستان است. این قله از طرف شمال غرب (در راستای کشیدگی اصلی رشته دنا) به قله کل قدویس و از طرف جنوب شرق به قاش مستان، قزل قله، حوض دال، سیچانی، برد آتش و گردنه بیژن متصل است.

وجود پناهگاه و جان‌پناه:

جانپناه قاش مستان از نمونه جانپناه‌های فلزی رایج در کوهستان‌های ایران است که در فاصله ۳ تا ۴ ساعتی روستای خفر و ارتفاع حدود ۳۰۰۰ متری ساخته شده‌است. ظرفیت آن حدود ۲۰ نفر است و در کنار آن فضا برای چادر وجود دارد.

حيات وحش رشته كوه دنا:

حيات وحش اين منطقه نيز در گذشته غني بوده و تنوع وحوش در كليه‌ي مناطق دنا كاملا مشهود بوده است. خرس‌هاي قهوه أي بزرگ، كبك دري، عقاب، كركس، هما، پلنگ، گرگ، گربه وحشي به ويژه گونه سياه گوش، سمور، راسو، سنجاب ايراني، شاهين، بحري، كبك، سنگ چشم، كمركوهي، چكاوك ( انواع كيسه دهان )، بز و پازن از گونه‌های مختلف جانوران دنا هستند. از جمله‌ي درختان جنگلي اين منطقه بلوط، ارزن، بادام وحشي، گلابي وحشي، بيد و پوشش علفي و بوته‌يي شامل گون، علف پشمكي، جو وحشي، پياز كوهي و ريحان كوهي می‌باشد.

جاده دستیابی به مبدأ صعود:

جهت دسترسی به روستای خفر از استان تهران به ترتیب از شهرهای قم، کاشان، اصفهان، شهرضا، سمیرم، روستای‌های حَنا و کُمه گذر می‌کنیم. با خودروی شخصی فاصله زمانی تقریبا 8 ساعت و مسافت 720 کیلومتر می‌باشد.

روستاهای اطراف خط‌الراس دنا:

از روستاهای نزدیک خط‌الراس می‌توان به روستای خفر در جهت شمال شرقی و روستای سی‌سخت در جهت جنوب خط‌الراس اشاره کرد.

امکانات خدماتی و رفاهی  روستای خفر:

روستای خفر دارای فروشگاه مواد غذایی، خانه کوهنوردان و اتاق‌های اجاره‌ای روستایی جهت اسکان کوهنوردان و گردشگران می‌باشد.

چشم‌انداز خط‌‌الرأس:

در صورت صاف بودن هوا از روی قله مورگل دیگر قله‌های منطقه دنا مانند قاش مستان، قبله، قزل‌قله و حوض دال دیده می‌شود.

همچنین کوهستان زردکوه در شمال غرب قله قابل رویت است.

وضعیت خط‌‌الرأس دنا در زمستان:

خط الرأس دنا به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای که کیلومترها اطراف آن خالی از هر گونه ارتفاعی است شدیداً در معرض وزش بادهای غربی است. وزش این بادها به خصوص در فصل زمستان تشدید می شود. به علت حجم برف زیاد و مرتفع بودن منطقه، صعود زمستانی این کوه از جمله صعود‌های ارزشمند به حساب می‌آید.

بهترین زمان پیمایش:

بهترین زمان صعود، اواخر تابستان است که برف منطقه به کمترین میزان خود رسیده باشد.

وجه تسمیه:

نام مورگل برگرفته از گلیست به همین نام که در فصل بهار و تابستان در این منطقه از دنا به وفور یافت می‌شود.

وضعیت  جوی در روز اجرای برنامه:

- آسمان صاف و آفتابی، در بعد از ظهر همراه با افزایش ابر، وزش باد شدید و بارش برف

- حداقل دمای هوا منفی 15 درجه و حداکثر منفی 5

وضعیت آب در منطقه:

- روستا دارای منبع آب می‌باشد و در طول مسیر پناهگاه استفاده از آب جاری برفچال‌ها مقدور می‌باشد.

وضعیت آنتن دهی تلفن همراه:

به دلیل پوشش روستاهای اطراف، اکثر نقاط خط‌‌الرأس امکان برقراری تماس با موبایل و اینترنت را دارد.

شرح برنامه:

با اعلام پیش ثبت‌نام برنامه توسط آقای زمانی در دی ماه، اجرای پیش برنامه‌های آمادگی جسمانی و کنترل تجهیزات زمستانی نفرات تیم، این برنامه در فاز اجرا قرار گرفت و با هماهنگی همنوردان زنجانی (تیم زنجان به جهت صعود قله قاش‌مستان) برنامه‌ریزی صعود با تاریخ اجرای شناور (به دلیل مساعد بودن آب و هوای منطقه) انجام گرفت.

چهارشنبه، 17 بهمن ماه

اون روز در حال چک کردن ذهنی لوازم و تجهیزات از قبل چیده شده بودم که آقای زمانی ساعت 12 ظهر تماس گرفت و به دلیل تغیرات آب و هوای منطقه در روزهای آینده، قرار حرکت رو از روز پنجشنبه صبح به چهارشنبه عصر تغیر داد. با توجه به اهمیت موفقیت در صعود و شوق دیدار از منطقه زیبای دنا بدون درنگ تغیر ناگهانی‌رو پذیرفتم و سریعا برای حرکت به سمت روستای خفر آماده شدم. با آقای زمانی محل قرار (میدان المپیک) و ساعت حرکت (4 عصر چهارشنبه) فیکس شد. با مسیریابی گوگل‌مپ به سمت اصفهان حرکت کردیم. در روستای شهرضا جهت صرف شام توقف کوتاهی داشتیم و ادامه مسیر رو پیش گرفتیم.

در نهایت با کمی تاخیر در ساعت 2 بامداد پنجشنبه به روستای خفر رسیدیم و با دوستان  و همنوردان زنجانی که در روستا حضور داشتند تماس گرفته و به آنها ملحق شدیم. در اتاق یکی از خانه‌های روستایی که دارای تجهیزات گرمایشی و رفاهی بود مستقر شدیم و به تا صبح پنجشنبه به استراحت پرداختیم.

پنجشنبه، 18 بهمن ماه

صبح روز پنجشنبه با سرمای اتاق که حاصل خاموشی بخاری نفتی داخل اتاق بود از خواب بیدار شدیم. دیدار همنوردان زنجانی در اون لحظه حس آغاز یک صعود خوب رو در من زنده کرد و شور و اشتیاق برنامه دو چندان شد. برای صرف صبحانه آماده شدیم تا هرچه سریع‌تر صعود رو آغاز کنیم.

با آماده‌سازی کوله‌ها و چک نهایی تجهیزات، کوله‌های سنگین را بر دوش انداختیم و با راهنمایی و بدرقه آقا سید (صاحبخانه) و گذر از کوچه‌های روستا و باغات سیب دنا به ابتدای مسیر دسترسی به قله رسیدیم.

ساعت 14 با حرکت در پاکوب به سمت دره قاش‌مستان و یال پناهگاه قاش‌مستان شروع به حرکت کردیم. با گذر از کنار نهر آب حاصل از برفچال، با شیبی ملایم کم کم قدم بر روی برف دامنه یال مشرف به خط‌الراس گذاشتیم. برف آفتاب خورده بود و نرمی آن استفاده از کرامپون را منتفی می‌کرد. با استراحت‌های کوتاه و حرکت یکنواخت به بالای خط‌الراس فرعی پناهگاه رسیدیم که کمی بالاتر سقف پناهگاه روئیت شد. نهایتا در ساعت 17 به پناهگاه قاش‌مستان رسیدیم.

ارتفاع برف پناهگاه را در خود مدفون کرده بود و با همکاری گروهی، با استفاده از بیل برف و کلنگ پیمایش جلوی درب ورودی را برای استفاده تعدادی از کوهنوردان حاضر در منقطه باز کردیم. سپس مشغول نصب چادرها و فیکس کردن آنها شدیم تا شب صعود رو در چادر بگذرانیم.

شب در چادر با آب کردن برف و خوردن مایعات و غذای گرم، صحبت‌های آقای زمانی درباره تجربیات صعودهای گذشته و در آرامش و سکوت کوهستان گذشت.

جمعه، 19 بهمن ماه

شب قبل ساعت 4 صبح برای بیدار شدن فیکس شده بود. با صدای وزش باد صبحگاهی کوهستان و بازی پوش چادر از خواب بیدار شدیم. وزش باد در برخی لحظات اونقدر زیاد می‌شد که توانست ساعت حرکت رو به تاخیر بی‌اندازه. با بیسم‌های که برای برنامه تهیه شده بود با چادر همنوردان زنجانی تماس برقرار می‌شد تا از روند تصمیم‌گیری گروهی با خبر بشیم.

با باقیمانده برفی که شب قبل برای آب کردن جمع‌آوری شده بود مشغول آب کردن برف و پر کردن فلاکس‌ها شدیم. بعد از صرف صبحانه تجیزات اضافه (مر بوط به شبمانی در چادر) را جدا کردیم و به اصطلاح کوله حمله را آماده کردیم. با روشن شدن هوا از شدت وزش باد کاسته می‌شد و در نهایت ساعت 6 صبح گروه با تجهیزات کامل زمستانی و استفاده از کرامپون آماده حرکت شد. حرکت از یال منتهی به خط‌الراس در وزش باد سرد، شیب 20 تا 25 درجه و برف یخ زده شروع شد.

کمی بالاتر از پناهگاه برای ورود به دره منتهی به قله به سمت غرب پایین آمدیم و وارد دره شدیم. دره‌ای که در زمستان مملو از برف و بهمنی عظیم می‌باشد. خوشبختانه با دیدن ظواهر امر متوجه ریزش بهمن در روزهای قبل‌تر شدیم و برف باقیمانده با تابش آفتاب تقریبا کامپکت شده بود. حرکت رو به جهت جنوب غربی و دوراهی قاش‌مستان و مورگل ادامه دادیم. در ساعت 11 با جدا شدن دو گروه من و آقای زمانی به سمت راست و شیب زیر قله مورگل حرکت کردیم. با کمی برفکوبی و حرکت از روی برف‌های باد خورده و سفت زیر قله مورگل و با شیب تقریبی 45 درجه به سمت قله حرکت می‌کردیم. به دلیل مشرف بودن دو قله مورگل و قاش‌مستان، آقای زمانی با ارتباط بی‌سیم با دوستان زنجانی که قصد صعود قله قاش‌مستان را داشتند تماس میگرفت و هر دو تیم از راهنمایی یکدیگر استفاده می‌کرد.

در نهایت راس ساعت 14 من و آقای زمانی به قله مورگل رسیدیم و دقایقی را مشغول لذت بردن از دیدن مناطق اطراف و گرفتن عکس و فیلم یادگاری شدیم. با اطلاعی که از وضعیت جوی داشتیم کم کم باد شدت می‌گرفت و ابرهای سیاه در دور دست دیده می‌شدند. به جهت ایمنی بیشتر در فرود از قله و با پوشیدن هارنس و اتصال طناب در قالب کورده دو نفری آماده فرود شدیم و همان مسیر صعود را برای فرود در پیش گرفتیم.

با پایین آمدن از قله و رسیدن به دوراهی و بالای دره قاش‌مستان کمی منتظر شدیم تا دوستان صعود کننده به قله قاش‌مستان به ما بپیوندند. سپس همان مسیر صعود را مجددا در پیش گرفتیم و به سمت پناهگاه حرکت کردیم. با گذشت زمان حجم ابرناکی آسمان و وزش باد بیشتر می‌شد. در نهایت ساعت 17 به پناهگاه رسیدیم و سریعا شروع به جمع‌آوری چادر کردیم. صعود و فرود قله طبق زمانبندی به خوبی پیشرفت و تصمیم گرفتیم همان شب مستقیم به سمت روستا حرکت کنیم.

ساعت 21 در تاریکی هوا و با استفاده از هد لامپ به روستا رسیدیم و مجددا به خانه روستایی رفتیم تا شب را در آنجا به استراحت بپردازیم. بعد از نظافت، خوردن شام و مسرور از صعود موفق هر دو گروه به استراحت پرداختیم.

شنبه، 20 بهمن ماه

صبح شنبه بعد از عکاسی از منطقه به سمت تهران حرکت کردیم و در نهایت ساعت 19 در میدان المپیک تهران از هم جدا شدیم.

نکات قابل توجه:

- برنامه‌ریزی و زمان‌بندی مناسب برنامه

- استفاده از خانه روستایی جهت استراحت قبل و بعد از صعود

- آمادگی جسمانی و اخلاقی نفرات تیم

هزینه برنامه: هر نفر 1600000 ريال

منابع تهیه گزارش:

1-كتاب راه‌هاي صعود به قلل دنا؛ نوشته غلامرضا حق‌بين

2-کتاب کوهنوردی در ایران؛ نوشته علی مقیم